Prawidłowe funkcjonowanie nerek jest kluczowe dla zdrowia całego organizmu. Nerki odpowiadają za usuwanie toksyn i nadmiaru płynów, a ich zaburzenia mogą prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych. Badanie poziomu kreatyniny oraz współczynnika przesączania kłębuszkowego (eGFR) to podstawowe testy służące do oceny kondycji nerek.
Co to jest kreatynina?
Kreatynina to produkt przemiany materii mięśniowej, który jest filtrowany przez nerki i usuwany z organizmu wraz z moczem. Jej poziom we krwi zależy od wielu czynników, takich jak masa mięśniowa, dieta oraz sprawność funkcjonowania nerek. Podwyższony poziom kreatyniny może sugerować upośledzoną funkcję nerek.
Co to jest eGFR?
Szacunkowy współczynnik filtracji kłębuszkowej (eGFR) to wskaźnik określający zdolność nerek do filtrowania krwi. Oblicza się go na podstawie poziomu kreatyniny we krwi oraz czynników takich jak wiek, płeć i masa ciała. Wartość eGFR pozwala na ocenę stadium przewlekłej choroby nerek (PChN) i wczesne wykrycie zaburzeń.
Kto powinien wykonać badanie kreatyniny i eGFR?
Badanie kreatyniny i eGFR jest zalecane w przypadku:
- nadciśnienia tętniczego,
- cukrzycy,
- chorób sercowo-naczyniowych,
- przewlekłych chorób nerek w rodzinie,
- stosowania leków nefrotoksycznych,
- obrzęków i problemów z oddawaniem moczu,
- badań profilaktycznych u osób powyżej 50. roku życia.
Jakie są normy kreatyniny i eGFR?
Normy kreatyniny w surowicy:
- Kobiety: 0,5–1,1 mg/dl
- Mężczyźni: 0,6–1,3 mg/dl
Interpretacja wartości eGFR:
- ≥ 90 ml/min/1,73 m² – prawidłowa funkcja nerek
- 60-89 ml/min/1,73 m² – łagodne obniżenie funkcji nerek
- 30-59 ml/min/1,73 m² – umiarkowana niewydolność nerek
- 15-29 ml/min/1,73 m² – ciężka niewydolność nerek
- <15 ml/min/1,73 m² – schyłkowa niewydolność nerek (wymagająca dializ lub przeszczepu)
Jak przygotować się do badania kreatynina i eGFR?
Przygotowanie do badania:
- Na badanie należy zgłosić się na czczo (minimum 8 godzin od ostatniego posiłku).
- Dzień przed badaniem warto unikać intensywnego wysiłku fizycznego.
- Należy ograniczyć spożycie białka i kreatyny (np. w suplementach diety).
- Ważne jest odpowiednie nawodnienie – najlepiej wypić szklankę wody na 1-2 godziny przed pobraniem krwi.
Podwyższony poziom kreatyniny i obniżony eGFR – co oznaczają?
Nieprawidłowe wyniki mogą wskazywać na:
- przewlekłą chorobę nerek (PChN),
- ostrą niewydolność nerek,
- odwodnienie organizmu,
- choroby sercowo-naczyniowe,
- nadmierne spożycie białka lub suplementów kreatyniny.
Jak poprawić funkcję nerek?
Jeśli wyniki badań wskazują na nieprawidłowości, warto wprowadzić zmiany w stylu życia:
- zwiększenie spożycia wody,
- ograniczenie soli i białka w diecie,
- kontrola poziomu cukru i ciśnienia krwi,
- unikanie leków obciążających nerki (np. NLPZ),
- regularna aktywność fizyczna.
Pakiet badań nerkowych – dlaczego warto skorzystać?
Aby kompleksowo ocenić stan nerek, warto skorzystać z pakietu badań nerkowych, który obejmuje:
- Kreatyninę – ocena funkcji filtracyjnej nerek,
- eGFR – szacowany współczynnik przesączania kłębuszkowego,
- Mocznik – wskaźnik metabolizmu białek i funkcji nerek,
- Badanie ogólne moczu – analiza pod kątem obecności białka, erytrocytów i leukocytów,
- Morfologia – ogólna ocena stanu zdrowia.
Regularne wykonywanie tych badań pozwala na wczesne wykrycie chorób nerek oraz zapobieganie ich powikłaniom.
Badanie kreatyniny i eGFR to kluczowe testy w ocenie funkcji nerek. Regularne monitorowanie tych parametrów pozwala na wczesne wykrycie problemów z nerkami i podjęcie odpowiednich działań zapobiegawczych. Jeśli masz czynniki ryzyka chorób nerek, warto wykonać badania kontrolne i skonsultować się z lekarzem.
Bibliografia:
- Myśliwiec, M., Małyszko, J. (2018). “Choroby nerek – diagnostyka i leczenie.” Medycyna Praktyczna.
- Polskie Towarzystwo Nefrologiczne. (2020). “Wytyczne dotyczące przewlekłej choroby nerek.”
- Zdrojewski, T., Rutkowski, M. (2019). “Epidemiologia i prewencja chorób nerek w Polsce.” Polskie Archiwum Medycyny Wewnętrznej.
- Szczeklik, A. (red.). (2018). “Interna Szczeklika 2018.” Medycyna Praktyczna.