Dna moczanowa – objawy, badania i powikłania. Jak rozpoznać i leczyć?
Dna moczanowa, znana również jako podagra, to przewlekła choroba metaboliczna związana z zaburzeniami metabolizmu kwasu moczowego. Schorzenie to prowadzi do odkładania się kryształów moczanu sodu w stawach i tkankach, co powoduje bolesne zapalenia stawów. Dna moczanowa może prowadzić do poważnych powikłań zdrowotnych, dlatego kluczowe jest wczesne rozpoznanie i odpowiednie leczenie. Co to jest dna moczanowa? Dna moczanowa to forma zapalenia stawów wywołana nadmiernym stężeniem kwasu moczowego we krwi (hiperurykemia). Kwas moczowy jest produktem przemiany puryn – substancji obecnych w wielu produktach spożywczych, zwłaszcza w mięsie, owocach morza i alkoholu. Nadmiar kwasu moczowego może prowadzić do jego krystalizacji w stawach, co wywołuje silne dolegliwości bólowe i stany zapalne. Choroba ta występuje częściej u mężczyzn oraz u osób z nadwagą, cukrzycą i nadciśnieniem tętniczym. Objawy dny moczanowej Dna moczanowa rozwija się stopniowo i często przebiega w kilku etapach: • Ostry atak dny – nagły, silny ból w stawie (najczęściej w dużym palcu u nogi, ale także w kostkach, kolanach czy nadgarstkach), któremu towarzyszy obrzęk, zaczerwienienie i nadmierna tkliwość. • Okresy międzynapadowe – po ataku ból i stan zapalny mogą ustąpić na kilka miesięcy lub lat, zanim nastąpi kolejny epizod. • Przewlekła dna moczanowa – jeśli choroba pozostaje nieleczona, może prowadzić do trwałego uszkodzenia stawów oraz tworzenia się guzków dnawego (tophi) w tkankach miękkich. Dodatkowo, dna moczanowa może objawiać się kamicą nerkową, ponieważ złogi moczanów mogą gromadzić się również w nerkach. Kto powinien wykonać badania na dnę moczanową? Badania na dnę moczanową powinny wykonać osoby, u których występują następujące czynniki ryzyka: • nawracające, ostre bóle stawów, • obrzęk i zaczerwienienie w okolicy stawów, • przypadki dny moczanowej w rodzinie, • nadwaga lub otyłość, • nadciśnienie tętnicze, • dieta bogata w puryny (mięso, owoce morza, alkohol), • przewlekłe choroby nerek, • cukrzyca typu 2. Wczesna diagnostyka pozwala na wdrożenie odpowiedniego leczenia i uniknięcie poważnych powikłań. Jakie badania wykonać na dnę moczanową? Aby potwierdzić rozpoznanie dny moczanowej, warto wykonać następujące badania laboratoryjne: 1. Kwas moczowy • Jest to podstawowe badanie w diagnostyce dny moczanowej. • Podwyższone stężenie kwasu moczowego (>6,8 mg/dl) sugeruje ryzyko choroby, choć nie zawsze oznacza jej wystąpienie. 2. Mocznik • Wysoki poziom mocznika może wskazywać na upośledzenie funkcji nerek, które mogą być dotknięte przez przewlekłą dnę moczanową. 3. Kreatynina • Badanie kreatyniny pozwala ocenić funkcję nerek, które odgrywają kluczową rolę w usuwaniu kwasu moczowego z organizmu. 4. Badanie ogólne moczu • Może wykazać obecność kryształów kwasu moczowego, co jest dodatkowym wskaźnikiem dny moczanowej. Dodatkowo, w przypadku podejrzenia dny moczanowej lekarz może zalecić pobranie płynu stawowego w celu wykrycia obecności kryształów moczanu sodu. Powikłania nieleczonej dny moczanowej Nieodpowiednio leczona dna moczanowa może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak: • Przewlekłe uszkodzenie stawów – częste napady mogą prowadzić do trwałych zmian w strukturze stawu i ograniczenia jego ruchomości. • Guzki dnawe (tophi) – nagromadzenie kryształów kwasu moczowego w tkankach, które może prowadzić do deformacji stawów i bólu. • Kamica nerkowa – złogi kwasu moczowego mogą osadzać się w nerkach, prowadząc do powstawania kamieni moczanowych. • Niewydolność nerek – w zaawansowanych przypadkach dna moczanowa może doprowadzić do poważnego uszkodzenia nerek i ich niewydolności. Dna moczanowa to poważna choroba, która wymaga wczesnej diagnostyki i leczenia. Osoby z czynnikami ryzyka powinny regularnie kontrolować poziom kwasu moczowego oraz funkcję nerek. Właściwa dieta i leczenie farmakologiczne mogą skutecznie zapobiegać napadom bólu oraz długoterminowym powikłaniom. Bibliografia: 1. Szczeklik, A. (red.). (2018). Interna Szczeklika 2018. Medycyna Praktyczna. 2. Zdrojewski, T., Wyrzykowski, B., Król, A. (2019). Epidemiologia i prewencja dny moczanowej w Polsce. Polskie Archiwum Medycyny Wewnętrznej. 3. Mielczarek-Pankowska, M., Sokołowska, B. (2021). Dna moczanowa – diagnostyka i leczenie. Postępy Nauk Medycznych. 4. Wytyczne Polskiego Towarzystwa Reumatologicznego dotyczące dny moczanowej (2020).